همه آنچه درباره سفال کلپورگان باید بدانید
سفال کلپورگان؛ شگفتی هفت هزار ساله زنان بلوچ
معرفی اجمالی
سفال کلپورگان شاهکار بی‌نظیر اندیشه، فرهنگ و هنر زنان بلوچ ایران است؛ محصولی با قدمت بیش از هفت هزار سال که هنوز با همان روش‌های اصیل و کاملاً دستی و بدون استفاده از چرخ سفالگری ساخته می‌شود. این هنر اصیل از نسل‌ها پیش تاکنون، سینه به سینه و عمدتاً از مادران به دختران منتقل شده و منشأ آن روستای کلپورگان، در جنوب شرقی استان سیستان و بلوچستان نزدیک مرز پاکستان است.
ثبت جهانی و جایگاه کلپورگان
یونسکو در سال 2017 (۱۳۹۶ شمسی) روستای کلپورگان را به عنوان نخستین «روستای جهانی سفال» در فهرست جهانی شهرهای صنایع دستی ثبت کرد. این روستا تنها موزه زنده سفال جهان است که گردشگران می‌توانند فرآیند ساخت ظروف سفالی اصیل ایرانی را به شکل واقعی مشاهده کنند و هرساله بین ۲۰ تا ۲۵ هزار نفر از این میراث منحصربه‌فرد بازدید می‌کنند.
فرآیند تولید سفال کلپورگان
مواد اولیه و ویژگی‌های خاک:
خاک مخصوص مورد استفاده در این سفالگری، عمدتاً از معدن «مشکوته» یا مناطق خاص نزدیک روستا تأمین می‌شود. این خاک با ترکیبات خاص و منحصربه‌فرد خود (شامل اکسید سلیسم ۵۰ تا ۷۰ درصد، اکسید آلومینیوم ۲۰ تا ۳۰ درصد، ترکیبی از اکسید مس، منیزیم، پتاسیم، سدیم و تیتانیم) باعث ایجاد رنگ، دوام و کیفیت منحصر به فردی در محصولات کلپورگان می‌شود. جالب آنکه ظروف این سفال نه تنها تزئینی بلکه در مصرف روزانه برای نگهداری آب یا طبخ غذا هم به‌طور گسترده به کار می‌روند و باور محلی بر این است که استفاده از آن‌ها به جذب بهتر آهن در بدن و سلامت کلی کمک می‌کند.
چاپ لیوان با طرح سفال کلپورگان
۷۰,۰۰۰ تومان
آجیل خوری پایه دار سفال کلپورگان
تماس بگیرید
جا شمعی سفال کلپورگان
تماس بگیرید
سینی دسته دار سفال کلپورگان
تماس بگیرید
سرویس چای خوری سفال کلپورگان
تماس بگیرید
گلدان دسته دار سفال کلپورگان
تماس بگیرید
آجیل خوری سفال کلپورگان
تماس بگیرید
آجیل خوری سفال کلپورگان
تماس بگیرید
گلدان دسته دار سفال کلپورگان سایز متوسط
تماس بگیرید
آجیل خوری سفال کلپورگان سایز بزرگ
تماس بگیرید
تندیس کوه سفال کلپورگان
تماس بگیرید
ظرف میوه خوری سفال کلپورگان
ناموجود
گلدان بی دسته سفال کلپورگان
تماس بگیرید
عودسوز سفال کلپورگان
تماس بگیرید
لیوان سفال کلپورگان
تماس بگیرید
قندان سفال کلپورگان
تماس بگیرید
جام لیوانی سفال کلپورگان
تماس بگیرید
کاسه سفال کلپورگان
تماس بگیرید
خمیردان سفال کلپورگان
تماس بگیرید
دیگ سفال کلپورگان
تماس بگیریدمراحل ساخت:
-
تهیه خاک و گل: خاک بعد از خرد و الک شدن همراه با آب در حوضچه‌هایی قرار می‌گیرد تا ته‌نشین شود و گل سفالگری به دست بیاید.
-
شکل‌دهی دستی: زنان با روش‌های سنتی پینچ (انگشتی) و فیتیله‌ای و تنها با کمک ابزار ساده‌ای مثل سنگ، چوب و آب، گل سفال را کاملاً با دست به فرم مطلوب درمی‌آورند.
-
خشک کردن: ظروف خام به مدت ۱۰ روز زیر نور خورشید خشک می‌شوند.
-
تزئین: پس از خشک شدن، نقش‌های هندسی، گیاهی و انتزاعی با رنگ معدنی تیره تهیه‌شده از سنگ منگنز محلی به نام «تیتوک» و با چوب نازک (عموماً از درخت خرما) روی ظروف کشیده می‌شوند. این نقش‌ها بی‌واسطه، بر اساس ذهنیت هنرمند و با الهام از طبیعت و الگوهای سوزن‌دوزی بلوچی ایجاد می‌شوند و اغلب طرح‌های مربوط به دوره‌های باستانی ایران را یادآورند.
-
پخت نهایی: ظروف تزیین‌شده در سه نوبت در کوره‌های سنتی که به صورت گودال در زمین حفر شده‌اند پخته می‌شوند تا استحکام و ماندگاری لازم را پیدا کنند.
سبک و طرح‌های خاص
نقوش منحصر به فرد کلپورگان برگرفته از اسطوره‌ها، طبیعت منطقه، گیاهان و حتی نمادهای سوزن‌دوزی لباس‌های بلوچی است. طرح‌ها عموماً به صورت هندسی و آبستره هستند و با هیچ سفال دیگری در ایران شباهت ندارند. رنگ‌آمیزی بدون لعاب و تنها با رنگ طبیعی تهیه‌شده از تیتوک، این سفال را کاملاً ارگانیک و مناسب برای مصرف روزمره یا دکوری می‌سازد.
خصوصیات محصولات کلپورگان
-
مقاومت بالا: ظروف کلپورگان در مقابل ضربه، گرما و شکستگی به مراتب مقاوم‌تر از سفال سایر مناطق ایران است و حتی دسته‌ی پارچ یا لیوان کمتر می‌شکند.
-
اشکال متنوع: محصولات اصیل کلپورگان شامل پارچ، لیوان، کاسه، کوزه، قدح، قندان، قلیان، گلدان، عودسوز و اسباب‌بازی است.
-
ارزش درمانی: تحقیقات نشان داده‌اند ظروف کلپورگان به سبب جذب املاح آب و عدم استفاده از مواد شیمیایی، نقش مهمی در سلامت جامعه محلی دارند.
نقش زنان و اقتصاد روستا
سفالگری کلپورگان الگوی کامل خوداشتغالی زنان بلوچ است. تمامی مراحل ظریف کار، از تهیه گل تا فرم‌دهی و نقش‌زنی، در اختیار زنان بوده و مردان صرفاً در استخراج، حمل خاک و پخت سفال نقش دارند. سهم عمده‌ای از درآمد روستا نیز از راه فروش محصولات سفال در نمایشگاه‌ها و موزه زنده تأمین می‌شود.
سفال کلپورگان؛ میراثی بی‌همتا
-
تداوم اصالت: کلپورگان نمونه بارزی از تداوم هنر و فرهنگ باستانی در عصر معاصر است—هنری که با همه سادگی و اصالت هنوز اهتمام زنان بلوچ را به نسل‌های آینده منتقل می‌کند.
-
جاذبه گردشگری: روستای کلپورگان تنها مقصد ایرانی ثبت‌شده جهانی با محوریت صنایع دستی است که علاوه بر سفالگری، جاذبه‌هایی چون سوزن‌دوزی، لباس محلی و غذای سنتی را نیز به گردشگران ارائه می‌دهد.
-
اهمیت فرهنگی: فراتر از یک دست‌ساخته ساده، سفال کلپورگان نماد مقاومت، اصالت و هنرمندی زنان شرقی در برابر مشکلات اجتماعی و اقتصادی بوده و با بهره‌گیری از منابع طبیعی محلی و انتقال نسل به نسل، میراثی بومی و ملی محسوب می‌شود.
https://balochic.com/6Ry1Wn
کپی آدرس
این که ظروف کلپورگان هم تزئینی و هم کاربردی هستند بسیار جالب است. من حتماً برای خانه ام چندتا از این ظروف زیبا را تهیه خواهم کرد.
من خیلی علاقه‌مندم به دیدن این روستا و تماشای فرآیند ساخت سفال. امیدوارم بزودی بتوانم به سیستان و بلوچستان سفر کنم و از این هنر باستانی بازدید کنم.
بسیار خوشحال شدم که این هنر در روستای کلپورگان هنوز زنده است. نقش زنان در اقتصاد روستا و حفظ میراث فرهنگی بسیار جالب و الهام‌بخش است.
نقوش هندسی و آبستره سفال کلپورگان واقعاً متمایز است. این نقوش برگرفته از طبیعت و سوزن‌دوزی بلوچی هستند و با هیچ سفال دیگری شباهت ندارند.
عالی بود که این روستا تنها موزه زنده سفال جهان است. گردشگران می‌توانند فرآیند ساخت واقعی سفال را مشاهده کنند و این تجربه منحصربه‌فردی برای ما فراهم می‌کند.
توضیحات کاملی که ارائه دادید در مورد فرآیند تولید عالی بود. به خصوص استفاده از خاک معدن مسکوتان و نقش‌زنی با تیتوک که بسیار جالب و تخصصی است.
مقاومت بالای ظروف کلپورگان در مقایسه با سفال‌های دیگر واقعاً جالب توجه است. استفاده از رنگ‌آمیزی طبیعی و بدون مواد شیمیایی باعث سلامتی بیشتر استفاده‌کنندگان می‌شود.
ثبت جهانی یونسکو برای کلپورگان یک افتخار بزرگ برای ایران است. امیدوارم که این هنر کهن به نسل‌های آینده نیز به همین زیبایی منتقل شود و حمایت‌های لازم از هنرمندان صورت گیرد.
واقعاً شگفت‌انگیز است که این هنر هفت هزار ساله هنوز به صورت دستی و بدون چرخ سفالگری ساخته می‌شود. نقش زنان بلوچ در حفظ این میراث فرهنگی قابل تقدیر است.